ภาษีเงินได้นิติบุคคล คืออะไร ? คำนวณแบบไหน ? วางแผนอย่างไร ?

พี่ครับ ผมไม่อยากจ่ายภาษีเงินได้นิติบุคคล
อ้อ… ถ้าแบบนั้นก็อย่าจดนิติบุคคลครับ

คำตอบนี้ไม่ได้กวน แต่อยากชวนให้คิดมากกว่าครับ

ภาษีเงินได้นิติบุคคล เป็นภาษีเงินได้อีกประเภทหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับคนทำธุรกิจ ซึ่งคนส่วนใหญ่มักจะมีความเชื่อที่ว่า ถ้าหากจดเป็นนิติบุคคลแล้ว (จดทะเบียนบริษัทหรือห้างหุ้นส่วน) จะได้รับประโยชน์มากกว่าการเป็นบุคคลธรรมดาที่ต้องเสีย ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เพราะเสียภาษีในจำนวนที่ต่ำกว่า

ดังนั้นในบทความนี้ ผมจึงอยากชวนทุกคนมาคิดและทำความเข้าใจกับภาษีตัวนี้กันอีกสักครั้งเพื่อให้คนทำธุรกิจหรือคนที่ต้องการเปลี่ยนจากบุคคลธรรมาเป็นนิติบุคคล สามารถตัดสินใจเลือกทางที่มีประโยชน์ที่สุดให้กับตัวเองครับ

ภาษีเงินได้นิติบุคคล คืออะไร

ภาษีเงินได้นิติบุคคล เป็นภาษีเงินได้ประเภทหนึ่งที่เรียกเก็บจากนิติบุคคลตามที่กฎหมายภาษี (ประมวลรัษฎากร) กำหนดหน้าที่ไว้ให้ โดยมีหลักการคำนวณจากฐานภาษีทั้งหมด 4 ประเภท ดังนี้

• กำไรสุทธิ
• ยอดรายได้ก่อนหักรายจ่าย
• เงินได้ที่จ่ายจากหรือในประเทศไทย
• การจำหน่ายเงินกำไรออกไปจากประเทศไทย

โดยปกติแล้ว ฐานภาษีที่ถูกใช้กันบ่อยที่สุดในการคำนวณภาษีเงินได้ประเภทนี้คือ “กำไรสุทธิ” ซึ่งกำหนดให้นิติบุคคลดังต่อไปนี้มีหน้าที่ต้องเสียและคำนวณภาษีครับ

• บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย
• บริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายของต่างประเทศที่มีการกระทำกิจการในประเทศไทย (ไม่ใช่กิจการขนส่งระหว่างประเทศ) หรือ มีลูกจ้างหรือผู้ทำการแทน หรือผู้ทำการติดต่อในการประกอบกิจการในประเทศไทยที่ทำให้ได้รับเงินได้หรือผลกำไรในประเทศไทย
• กิจการซึ่งดำเนินการเป็นทางการค้าหรือหากำไรโดยรัฐบาลต่างประเทศองค์การของรัฐบาลต่างประเทศ หรือนิติบุคคลอื่นที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายของต่างประเทศ
• กิจการร่วมค้า

จากเนื้อหาทั้งหมดที่เล่ามาถึงตรงนี้ ผมขอสรุปง่าย ๆ ให้คนที่ไม่ได้ทำงานด้านที่เกี่ยวกับภาษีเข้าใจว่า ถ้าหากเรามีจดบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนในประเทศไทยก็ย่อมมีหน้าที่เสียภาษีเงินได้จากกำไรที่ธุรกิจได้รับ

โดยภาษีเงินได้นิติบุคคลที่เสียจากฐานกำไรสุทธินั้น จะมีลักษณะคล้ายกับภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ตรงที่มีความสัมพันธ์กันระหว่าง ภาษีสิ้นปี ภาษีครึ่งปี และ ภาษีหัก ณ ที่จ่าย ดังนี้ครับ

ความสัมพันธ์ระหว่าง
ภาษีสิ้นปี ครึ่งปี และหัก ณ ที่จ่าย

จากรูปจะเห็นว่า ภาษีเงินได้ครึ่งปีที่เราได้เสียไว้นั้น สามารถนำไปหักออกจากภาษีเงินได้สิ้นปีได้ โดยความสัมพันธ์ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ จะรวมถึง เรื่อง ภาษีเงินได้สิ้นปี ภาษีเงินได้ครึ่งปี และภาษีเงินได้หัก ณ ที่จ่ายครับ

โดย ภาษีเงินได้นิติบุคคลสิ้นปีจะคำนวณจากกำไรสุทธิในรอบบัญชี ส่วน ภาษีเงินได้นิติบุคคลครึ่งปี จะคำนวณสำหรับรอบครึ่งรอบบัญชี และตัวสุดท้าย ภาษีหัก ณ ที่จ่าย หมายถึง ภาษีที่นิติบุคคลถูกหักไว้ล่วงหน้าและนำส่งให้กับสรรพากร โดยที่นิติบุคคล (ผู้รับเงิน) มีหน้าที่เก็บหลักฐานการหักภาษี ณ ที่จ่ายที่เกิดขึ้นในแต่ละปีมารวบรวมใช้เป็นหลักฐานต่อไป

ดังนั้น ความสัมพันธ์ในการจ่ายภาษีเพิ่มหรือขอคืนนั้น จะมาจากการนำยอดภาษีสิ้นปีที่คำนวณได้ หักออกด้วย ภาษีที่เสียล่วงหน้าไปตอนครึ่งปี และ ภาษีหัก ณ ที่จ่ายที่ถูกหักไว้ระหว่างปี นั่นเองครับ

ยกตัวอย่างเช่น บริษัทเราได้จ่ายภาษีเงินได้ครึ่งปีไปแล้ว 50,000 บาท พอสิ้นปีคำนวณภาษีได้ 80,000 บาท ก็จ่ายภาษีเพิ่มแค่ 30,000 บาทเท่านั้น (80,000 – 50,000) และถ้าบริษัทเรามีภาษีถูกหัก ณ ที่จ่ายไว้ ก็เอามาหักจากยอดภาษีได้อีกเช่นเดียวกันครับ เช่น ถ้าหากบริษัทเรามีภาษีที่ถูกหัก ณ ที่จ่ายไว้ตลอดทั้งปีจำนวน 20,000 บาท ทัายที่สุดแล้วบริษัทเราก็จะจ่ายภาษีเพิ่มแค่ 10,000 บาทเท่านั้นครับ

ถ้าหากใครคิดว่าตัวเองอยากทบทวนหลักการ ภาษีเงินได้ครึ่งปี ผมขอแนะนำคลิปนี้ให้ลองศึกษาเพิ่มเติมครับ

วิธีคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคล

ถ้าหากลองเปรียบเทียบกับวิธีการคำนวณ ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ผมคงต้องบอกว่านิติบุคคลที่เสียภาษีจากฐานกำไรสุทธินั้น มีหลักการคำนวณภาษีง่ายกว่ามาก เพราะคำนวณจาก กำไรสุทธิ x อัตราภาษี เพียงวิธีเดียว

โดยปกติแล้วอัตราภาษีในปัจจุบันของนิติบุคคลจะอยู่ที่ 20% ของกำไรสุทธิ แต่ถ้าหากบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลของเราเป็นธุรกิจที่เข้าข่ายกลุ่มธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด โดยมี 2 องค์ประกอบนี้ คือ ทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้วไม่เกิน 5 ล้านบาท และ รายได้รวม (ทางภาษี) ไม่เกิน 30 ล้านบาท ก็จะได้รับสิทธิลดอัตราภาษีลงไปอีกด้วย

ดังนั้น ถ้าหากธุรกิจของเราเป็นธุรกิจที่เข้าเงื่อนไขครบทั้ง 2 ข้อที่ว่านี้ เราก็จะได้รับสิทธิ์เสียภาษีในอัตราที่ต่ำกว่า 20% ลงไปโดยทยอยเสียตามกำไรที่เพิ่มขึ้นในแต่ละขั้น ตามรูปด้านล่างนี้เลยครับ

มาถึงตรงนี้ ถ้าใครลองย้อนไปเปรียบเทียบกับอัตราภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาดูก็จะพบว่า การเป็นบริษัทหรือห้างหุ้นนิติบุคคลนั้นน่าจะประหยัดกว่าในเรื่องของอัตราภาษีที่ต่ำกว่า และมีวิธีการคำนวณที่ง่ายกว่า เพราะสามารถคำนวณจากกำไรของธุรกิจได้ทันทีเลยใช่ไหมครับ

คำตอบที่ผมอยากบอกคือ ใช่ครับ แต่ใช่เพียงแค่ครึ่งเดียวเท่านั้น เพราะคำว่ากำไรสุทธิที่ว่านั้น มันต้องเป็นกำไรสุทธิตามหลักการทางภาษีที่กฎหมายอย่างประมวลรัษฏากรกำหนดไว้ครับ ไม่ใช่กำไรสุทธิตามหลักการบัญชี หรือตามใจที่เจ้าของธุรกิจจะกำหนดขึ้นมาได้ง่าย ๆ ครับ

ความแตกต่างของ
กำไรจากธุรกิจตามหลักการบัญชี
กับ กำไรทางภาษีตามหลักกฎหมาย

ถ้านิยามคำว่า “กำไร” แบบง่ายๆ ก็คงบอกกันว่า มันคือ รายได้ หักด้วย ค่าใช้จ่าย ถ้ารายได้มากกว่าก็ถือว่าเป็น “กำไร” แต่ถ้ารายจ่ายมากกว่าก็กลายเป็น “ขาดทุน” หรือจะเขียนเป็นสมการง่ายๆ ออกมาได้ดังนี้ครับ

กำไร(ขาดทุน) = รายได้ – ค่าใช้จ่าย

โดยหลักการทางบัญชีนั้น เราจะใช้ กำไร (ขาดทุน) สุทธิทางบัญชี คือ กำไรขาดทุนที่มาจาก รายได้ทางบัญชีหักด้วยค่าใช้จ่ายทางบัญชี ในขณะที่กำไร (ขาดทุน) สุทธิทางภาษีนั้นจะคำนวณโดยการใช้ รายได้ทางภาษี หัก ด้วยค่าใช้จ่ายทางภาษี เพื่อให้ได้เป็นตัวเลขกำไรหรือขาดทุนทางภาษีนั่นเองครับ

ผมยำ้อีกทีนะครับว่า …
กำไร (ขาดทุน) ทางบัญชี = รายได้ทางบัญชี – ค่าใช้จ่ายทางบัญชี
กำไร (ขาดทุน) ทางภาษี = รายได้ทางภาษี – ค่าใช้จ่ายทางภาษี

ดังนั้น โดยหลักการทั้งสองตัวนี้ไม่ใช่ตัวเดียวกันตั้งแต่แรกนะครับ ซึ่งทำให้เวลาคำนวณภาษีนั้น ต้องมีการปรับปรุงกำไรทางบัญชีให้เป็นกำไรทางภาษีเสียก่อน เนื่องจากธุรกิจบันทึกรายได้และค่าใช้จ่ายตามหลักการของบัญชี แล้วค่อยปรับปรุงให้เป็นกำไรทางภาษีเพื่อคำนวณภาษีเงินได้ออกมาครับ

หรือพูดง่าย ๆ ว่าตัวเลขในงบการเงินที่เราเห็นว่ากำไรหรือขาดทุนนั้น มันคือตัวเลขทางบัญชี แต่เวลาคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคล เราจะต้องมีการปรับปรุงรายการนี้ออกมาเพื่อคำนวณภาษีนั่นเองครับ

โดยเราสามารถเขียนวิธีการปรับปรุงที่ว่าออกมาเป็นสมการได้ดังนี้ครับ

กำไร (ขาดทุน) ทางภาษี = กำไร (ขาดทุน) ทางบัญชี + รายได้ที่ให้ถือเป็นรายได้ + รายจ่ายต้องห้าม – รายได้ที่ได้รับสิทธิยกเว้น – รายจ่ายที่หักได้เพิ่มขึ้น

ซึ่งทั้ง 4 ตัวที่มีหน้าที่ปรับปรุงกำไรทางบัญชีนั้น จะมีความแตกต่างกันดังนี้ครับ นั่นคือ

• รายได้ที่ถือเป็นรายได้ทางภาษี คือ รายได้ที่ทางบัญชีไม่ถือเป็นรายได้แต่ต้องถือเป็นรายได้ทางภาษี
• รายได้ที่ได้รับสิทธิยกเว้น คือ รายได้ที่ทางบัญชีถือเป็นรายได้ แต่ไม่ถือเป็นรายได้ทางภาษี
• รายจ่ายต้องห้าม คือ รายจ่ายที่ทางบัญชีถือเป็นรายจ่าย แต่ไม่ถือเป็นรายจ่ายทางหลักภาษี
• รายจ่ายที่หักได้เพิ่มขึ้น คือ รายจ่ายที่ทางภาษีกำหนดให้หักเป็นรายจ่ายได้มากกว่าหลักการบัญชี

ดังนั้น ความเชื่อที่ว่า “ทำธุรกิจให้ขาดทุนสิ จะได้ไม่ต้องเสียภาษี” อาจจะไม่มีประโยชน์อะไรเลยครับ เพราะถ้าหากไม่สามารถทำให้เกิดขาดทุนทางภาษีได้ ธุรกิจของเราก็ต้องเสียภาษีอยู่ดีครับ  

รายการปรับปรุงกำไรทางบัญชี
เพื่อให้เป็นกำไรทางภาษี

ทีนี้เรามาลงรายละเอียด 4 รายการปรับปรุงทางภาษีกันอีกสักหน่อย เพื่อความเข้าใจที่มากขึ้นครับว่า รายการพวกนี้มีผลอะไรกับกำไรทางบัญชีของเราบ้าง และมีประเด็นอะไรที่ควรระวังเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในการคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคลกันครับ

รายได้ที่ถือเป็นรายได้ทางภาษี

หรือจะเรียกอีกชื่อว่า รายได้ที่ทางบัญชี “ไม่ถือ” เป็นรายได้ แต่ทางภาษี “ถือ” เป็นรายได้ ก็ได้เหมือนกันครับ ซึ่งหลักการของตัวนี้ คือ การกำหนดให้ธุรกิจต้องมีรายได้ทางภาษีเพิ่มขึ้นเพื่อให้มีกำไรมากขึ้นนั่นเองครับ

ยกตัวอย่างเช่น โดยหลักการทางบัญชีนั้น เราสามารถบันทึกรายการให้กรรมการของบริษัทกู้ยืมเงินโดยไม่มีดอกเบี้ย แต่ทางกฎหมายจะถือว่าการให้กู้โดยไม่มีดอกเบี้ยเป็นไปไม่ได้ เพราะตามประมวลรัษฎากรกำหนดไว้ในมาตรา 65 ทวิ (4) เลยว่า

(4) ในกรณีโอนทรัพย์สิน ให้บริการ หรือให้กู้ยืมเงิน โดยไม่มีค่าตอบแทน ค่าบริการ หรือดอกเบี้ย หรือมีค่าตอบแทน ค่าบริการ หรือดอกเบี้ยต่ำกว่าราคาตลาดโดยไม่มีเหตุอันสมควร เจ้าพนักงานประเมินมีอำนาจประเมินค่าตอบแทน ค่าบริการ หรือดอกเบี้ยนั้น ตามราคาตลาดในวันที่โอน ให้บริการหรือให้กู้ยืมเงิน

รายได้ที่ได้รับสิทธิยกเว้น หรือ ไม่ใช่รายได้ทางภาษี

หรือจะเรียกอีกชื่อว่า รายได้ที่ทางบัญชี “ถือ” เป็นรายได้ แต่ทางภาษี “ไม่ถือ” เป็นรายได้ ก็ได้เหมือนกันครับ โดยรายการนี้เป็นรายการที่บัญชีจะรับรู้เป็นรายได้ตามหลักการบัญชี แต่ทางภาษีจะไม่ถือว่ารายการนี้เป็นรายได้ครับ

ยกตัวอย่างเช่น เงินปันผลบางประเภทที่เข้าเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนดไว้ในมาตรา 65 ทวิ (10) ทางภาษีจะให้สิทธิยกเว้นภาษีเงินได้ หรือไม่ต้องนำมารวมคำนวณเป็นรายได้ของธุรกิจนั่นเองครับ

(10) สำหรับบริษัทจำกัดที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย ให้นำเงินปันผลที่ได้จากบริษัทจำกัดที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย หรือสถาบันการเงินที่มีกฎหมายโดยเฉพาะของประเทศไทยจัดตั้งขึ้นสำหรับให้กู้ยืมเงิน เพื่อส่งเสริมเกษตรกรรม พาณิชยกรรม หรืออุตสาหกรรม และเงินส่วนแบ่งกำไรที่ได้จากกิจการร่วมค้า มารวมคำนวณเป็นรายได้เพียงกึ่งหนึ่งของจำนวนที่ได้ เว้นแต่บริษัทจำกัดที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย ดังต่อไปนี้ ไม่ต้องนำเงินปันผลที่ได้จากบริษัทจำกัดที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายไทย หรือสถาบันการเงินที่มีกฎหมาย โดยเฉพาะของประเทศไทยจัดตั้งขึ้นสำหรับให้กู้ยืมเงินเพื่อส่งเสริมเกษตรกรรม พาณิชยกรรม หรือ อุตสาหกรรม และเงินส่วนแบ่งกำไรที่ได้จากกิจการร่วมค้า มารวมคำนวณเป็นรายได้

(ก) บริษัทจดทะเบียน
(ข) บริษัทจำกัดนอกจาก (ก) ซึ่งถือหุ้นในบริษัทจำกัดผู้จ่ายเงินปันผลไม่น้อยกว่าร้อยละ 25 ของหุ้นทั้งหมดที่มีสิทธิออกเสียงในบริษัทจำกัดผู้จ่ายเงินปันผลและบริษัทจำกัดผู้จ่าย เงินปันผลไม่ได้ถือหุ้นในบริษัทจำกัดผู้รับเงินปันผลไม่ว่าโดยทางตรงหรือโดยทางอ้อม

ความในวรรคหนึ่งมิให้ใช้บังคับในกรณีที่บริษัทจำกัดหรือบริษัทจดทะเบียนมีเงินได้ที่เป็นเงินปันผล และเงินส่วนแบ่งกำไรดังกล่าวโดยถือหุ้นที่ก่อให้เกิดเงินปันผลและเงินส่วนแบ่งกำไรนั้นไว้ไม่ถึงสามเดือน นับแต่วันที่ได้หุ้นนั้นมาถึงวันมีเงินได้ดังกล่าว หรือได้โอนหุ้นนั้นไปก่อนสามเดือนนับแต่วันที่มีเงินได้

เงินปันผลที่ได้จากการลงทุนของกองทุนสำรองเลี้ยงชีพตามมาตรา 65 ตรี (2) ไม่ให้ถือเป็น เงินปันผลหรือเงินส่วนแบ่งกำไรตามความในวรรคสอง”

ดังนั้นรายการ รายได้ที่ได้รับสิทธิยกเว้น หรือ ไม่ใช่รายได้ทางภาษี จะทำให้รายได้ทางภาษีของเราต่ำกว่าทางบัญชี หรือถ้ามีการปรับปรุงรายการนี้เราจะเสียภาษีลดลงเพราะกำไรทางภาษีนั้นลดลงครับ

รายจ่ายต้องห้าม หรือ ค่าใช้จ่ายต้องห้าม

หรือจะเรียกอีกชื่อว่า รายจ่ายที่ทางบัญชี “ถือ” เป็นรายจ่าย แต่ทางภาษี “ไม่ถือ” เป็นรายจ่าย ก็ได้เหมือนกันครับ โดยรายการนี้จะเป็นรายการที่บัญชีลงเป็นค่าใช้จ่ายไว้ แต่ภาษีบอกว่าไม่ให้ใช้เป็นรายจ่ายทางภาษี ด้วยสาเหตุหลายๆ อย่างที่กฎหมายกำหนดไว้

ยกตัวอย่างเช่น ค่าใช้จ่ายตัวนี้ไม่เกี่ยวข้องกับการหากำไรธุรกิจ มีจำนวนเงินที่จ่ายไปมากเกินไป พิสูจน์คนรับเงินไม่ได้ ซึ่งเงื่อนไขของรายจ่ายทั้งหมดที่กฎหมายไม่ให้ใช้เป็นรายจ่ายนั้น จะอยู่ในมาตรา 65 ตรี ครับ

 มาตรา 65 ตรี รายการต่อไปนี้ ไม่ให้ถือเป็นรายจ่ายในการคำนวณกำไรสุทธิ

(3) รายจ่ายอันมีลักษณะเป็นการส่วนตัว การให้โดยเสน่หา หรือการกุศล เว้นแต่          

(ก) รายจ่ายซึ่งเป็นเงินที่บริจาคแก่พรรคการเมืองตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ ว่าด้วยพรรคการเมือง ให้หักได้ไม่เกินห้าหมื่นบาท ทั้งนี้ ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่อธิบดีประกาศกำหนด 

(ข) รายจ่ายเพื่อการกุศลสาธารณะหรือเพื่อการสาธารณประโยชน์ตามที่อธิบดี ประกาศกำหนดโดยอนุมัติรัฐมนตรี ให้หักได้ในส่วนที่ไม่เกินร้อยละ 2 ของกำไรสุทธิ และรายจ่ายเพื่อการศึกษาหรือเพื่อการกีฬาตามที่อธิบดีประกาศกำหนดโดยอนุมัติรัฐมนตรีให้หักได้อีกในส่วนที่ไม่เกินร้อยละ 2 ของกำไรสุทธิ

---

(8) เงินเดือนของผู้ถือหุ้นหรือผู้เป็นหุ้นส่วนเฉพาะส่วนที่จ่ายเกินสมควร

(9) รายจ่ายซึ่งกำหนดขึ้นเองโดยไม่มีการจ่ายจริง หรือรายจ่ายซึ่งควรจะได้จ่ายในรอบระยะเวลาบัญชีอื่น เว้นแต่ในกรณีที่ไม่สามารถจะลงจ่ายในรอบระยะเวลาบัญชีใดก็อาจลงจ่ายในรอบระยะเวลาบัญชีที่ถัดไปได้

(10) ค่าตอบแทนแก่ทรัพย์สินซึ่งบริษัทหรือห้างหุ้นส่วนนิติบุคคลเป็นเจ้าของเองและใช้เอง

(11) ดอกเบี้ยที่คิดให้สำหรับเงินทุน เงินสำรองต่างๆ หรือเงินกองทุนของตนเอง

---

(18) รายจ่ายซึ่งผู้จ่ายพิสูจน์ไม่ได้ว่าใครเป็นผู้รับ 

(19) รายจ่ายใดๆ ที่กำหนดจ่ายจากผลกำไรที่ได้เมื่อสิ้นสุดรอบระยะเวลาบัญชีแล้ว

(20) รายจ่ายที่มีลักษณะทำนองเดียวกับที่ระบุไว้ใน (1)ถึง (19) ตามที่จะได้กำหนดโดยพระราชกฤษฎีกา  

ดังนั้นรายการ รายจ่ายต้องห้าม หรือ ค่าใช้จ่ายต้องห้าม จะทำให้ค่าใช้จ่ายทางภาษีของเราต่ำกว่าทางบัญชี หรือถ้ามีการปรับปรุงรายการนี้เราจะเสียภาษีเพิ่มขึ้นเพราะกำไรทางภาษีนั้นเพิ่มขึ้นครับ

รายจ่ายที่หักได้เพิ่มขึ้น

หรือจะเรียกอีกชื่อว่า รายจ่ายที่ทางบัญชีถือเป็นรายจ่าย แต่ทางภาษี “ถือ” เป็นรายจ่ายได้มากขึ้น ก็ได้เหมือนกันครับ โดยรายการนี้เป็นรายการที่ทางกฎหมายให้สิทธิในการใช้เป็นรายจ่ายของธุรกิจได้เพิ่มขึ้นครับ

โดยส่วนใหญ่แล้ว จะเป็นรายจ่ายที่เกี่ยวกับการบริจาคบางประเภทให้แก่องค์กรต่างๆ หรือการทำตามนโยบายบางอย่างของภาครัฐ เช่น การอบรมพนักงาน การจ้างงานผู้สูงอายุ การจ้างเด็กฝึกงานบัญชี การลงทุนในเครื่องจักรต่าง ๆ ฯลฯ

ซึ่งทางกฎหมายภาษีจะให้สิทธิหักเป็นค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นมากกว่าทางบัญชี ตั้งแต่ 0.5 เท่าขึ้นไป (มักจะคุ้นกับในกลุ่มรายจ่ายที่หักได้ 2 เท่า) ครับ โดยรายการเหล่านี้จะมีการอัพเดททุกปี และมีการเปลี่ยนแปลงบ่อย ๆ ในลักษณะที่คล้ายกับ รายการค่าลดหย่อนภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ครับ

ดังนั้นรายการ รายจ่ายที่หักได้เพิ่มขึ้น จะทำให้ค่าใช้จ่ายทางภาษีของเราสูงกว่าทางบัญชี หรือถ้ามีการปรับปรุงรายการนี้เราจะเสียภาษีลงลง เพราะกำไรทางภาษีนั้นลดลงครับ

หลักการการวางแผนภาษีที่ถูกต้อง
เพื่อให้ได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษี

อย่างไรก็ดี ผมมองว่าวิธีการประหยัดภาษีเงินได้นิติบุคคลนั้น จะไม่เหมือนกับการประหยัดภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ที่สามารถวางแผนโดยการใช้สิทธิประโยชน์ในการลดเงินได้สุทธิลง เช่น เพิ่มค่าลดหย่อนประเภทต่าง ๆ ตามที่กฎหมายให้สิทธิ์ประโยชน์มา

โดยเหตุผลข้อแรก คือ การหาวิธีการลดรายได้ทางภาษี หรือ เพิ่มค่าใช้จ่ายที่หักได้เพิ่มขึ้นนั้น ดูแล้วค่อนข้างไม่สอดคล้องกับการทำธุรกิจสักเท่าไร ด้วยวิธีการที่เป็นลักษณะเฉพาะ เช่น มีรายได้จากเงินปันผล (อาจใช้ได้สำหรับธุรกิจบางประเภท) หรือ การลงทุนในสิทธิประโยชน์บางอย่างที่อาจจะไม่ได้ต้องการลงทุนอย่างแท้จริง

เพราะการจ่ายที่ไม่ได้ให้ประโยชน์กับธุรกิจโดยตรงนั้น แม้ว่าจะประหยัดภาษีได้ก็ตาม แต่มันก็ทำให้ธุรกิจเสียค่าใช้จ่ายโดยรวมมากกว่าอยู่ดีนั่นแหละครับ

ส่วนเหตุผลข้อที่สอง คือ ธุรกิจส่วนใหญ่มักจะมีปัญหากับสรรพากรในเรื่องของการรับรู้รายได้ไม่ครบถ้วนตามหลักการของภาษี เช่น การพยายามขายสินค้าหรือให้บริการในอัตราต่ำกว่าตลาด ไม่บันทึกยอดขายครบถ้วน จนทำให้ต้องถูกปรับปรุงเป็นรายได้เพิ่มเติม (กรณี รายได้ที่ถือเป็นรายได้ทางภาษี)

หรืออีกทางหนึ่ง คือ การพยายามสร้างรายจ่ายเพื่อลดภาษี โดยที่ไม่เกี่ยวข้องกับธุรกิจหรือไม่เกิดขึ้นจริง ซึ่งตรงนี้จะไปขัดกับหลักการของรายจ่ายต้องห้าม ทำให้ต้องถูกสรรพากรปรับปรุงและบวกกลับเพื่อไม่ให้เป็นค่าใช้จ่ายทางภาษีอยู่ดี (กรณีรายจ่ายต้องห้าม หรือ ค่าใช้จ่ายต้องห้าม)

ดังนั้น การวางแผนที่ภาษีถูกต้องนั้น ผมมองว่าธุรกิจควรจะเน้นไปในเรื่องของการทำให้ถูกต้องตามหลักการของกฎหมายดีกว่า โดยผมอยากให้เริ่มต้นเน้นความสำคัญไปที่การป้องกันเรื่องของรายจ่ายต้องห้ามเป็นหลัก และปรับปรุงรายได้ให้ครบถ้วนตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด เพื่อคำนวณภาษีให้ถูกต้องมากกว่าครับ เพราะการไม่มีปัญหาถูกตรวจสอบภาษี บางทีมันช่วยประหยัดต้นทุนทั้งด้านเวลาและค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ที่ตามมาอีกเพียบเลยล่ะครับ

เอาล่ะครับ เพื่อความเข้าใจมากยิ่งขึ้นในเรื่องนี้ เรามาดูตัวอย่างในการปรับปรุงกำไรและคำนวณภาษีกันอีกสักหน่อยครับ

ตัวอย่างการปรับปรุงกำไรทางภาษี
เพื่อคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคล

ยกตัวอย่าง บริษัท บักหนอม จำกัด เป็นบริษัทนิติบุคคลตามกฎหมายไทย ที่มีทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้วจำนวน 5 ล้านบาท และมีรายได้รวมที่เกิดขึ้นในรอบบัญชีจำนวน 20 ล้านบาท จากข้อมูลทางบัญชี พบว่าบริษัทมีขาดทุนทางบัญชีจำนวน 200,000 บาท แต่มีรายการต่อไปนี้เกิดขึ้นในระหว่างปี (ลงบัญชีไว้แล้ว)

1. มีการนำสินค้าที่มีไว้ขายไปใช้ส่วนตัว จำนวน 100,000 บาท โดยไม่มีการจ่ายเงิน
2. ค่าใช้จ่ายส่วนตัวของนายถนอม ที่นำมาเบิกบริษัท จำนวน 500,000 บาท

จากตัวอย่างตรงนี้ จะเห็นว่าในมุมของบัญชี มีขาดทุนเกิดขึ้นจำนวน 200,000 บาท ซึ่งมีการบันทึกรายการที่ไม่ถูกต้องตามหลักการของภาษีไว้ ดังนั้น ถ้าหากเราจะคำนวณกำไรทางภาษีของบริษัทนี้ เราต้องปรับปรุงรายการให้ถูกต้องก่อน โดย

• บวกเพิ่มรายการขายที่ต่ำกว่าราคาตลาด (ไม่คิดเงิน) จำนวน 100,000 บาท โดยรายการนี้เป็นรายได้ที่ต้องถือเป็นรายได้ทางภาษี
• บวกกลับค่าใช้จ่ายที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับธุรกิจ (ค่าใช้จ่ายส่วนตัว) จำนวน 500,000 บาท โดยรายการนี้เป็นรายการค่าใช้จ่ายต้องห้าม

เมื่อปรับปรุงรายการทั้งหมดแล้ว จะออกมาเป็นดังรูปด้านล่างนี้ครับ …

จากรูปจะเห็นว่าขาดทุนทางบัญชีกลายเป็นกำไรทางภาษีทันที เมื่อมีการปรับปรุงทั้ง 2 รายการเข้าไป (รายได้เพิ่ม และ ลดค่าใช้จ่าย) ซึ่งกำไรทางภาษีจำนวน 400,000 บาทนั้น เมื่อนำมาคำนวณภาษีแล้วจะเสียในอัตราที่ต่ำกว่า เนื่องจากได้รับสิทธิ์ธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ซึ่งกำไร 400,000 บาทจะถูกแบ่งออกเป็น

• 300,000 บาทแรก ได้รับสิทธิ์ยกเว้นภาษี
• 100,000 บาทต่อมาได้รับสิทธิ์เสียในอัตรา 15% คิดเป็น 15,000 บาท

ดังนั้น ธุรกิจนี้จะมีขาดทุนทางบัญชีทั้งสิ้นคือ 215,000 บาท โดยมาจากขาดทุนทางบัญชี 200,000 บาท และต้องเสียภาษีเพิ่มอีก 15,000 บาทนั่นเองครับ

บทสรุป

โดยสรุปทั้งหมดที่เราต้องทำความเข้าใจเรื่องภาษีเงินได้นิติบุคคลนั้น มีอยู่ 3 ข้อครับ นั่นคือ

1. กำไรที่นำมาคำนวณภาษี คือ กำไรสุทธิทางภาษี ซึ่งต้องมีการปรับปรุงตามที่กฎหมายกำหนดไว้ใน 2 กลุ่ม ดังนี้ คือ
   • กลุ่มเพิ่มกำไร ได้แก่ รายการเพิ่มรายได้ทางภาษี กับ ค่าใช้จ่ายต้องห้าม
   • กลุ่มลดกำไร ได้แก่ รายการรายได้ที่ได้รับยกเว้น กับ ค่าใช้จ่ายที่หักได้เพิ่ม
2. เมื่อปรับปรุงกำไรเรียบร้อยแล้ว จึงค่อยนำมา x อัตราภาษี ซึ่งอัตราภาษีเงินได้นิติบุคคลปกติจะอยู่ที่ 20% แต่ถ้าเป็น SMEs ตามกฎหมาย นั่นคือ มีทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้วไม่เกิน 5 ล้านบาทและมีรายได้ไม่เกิน 30 ล้านบาท กรณีนี้จะได้ลดอัตราภาษีลง
3. กำไรทางภาษีที่ปรับปรุงนั้น ไม่มีผลกระทบใดๆ ต่อกำไรทางบัญชี แต่เป็นการปรับปรุงเพื่อคำนวณภาษีเงินได้เท่านั้น การคำนวณกำไรของธุรกิจยังยึดตามหลักการบัญชีเหมือนอย่างเดิม

หากใครอยากทบทวนข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเรื่องนี้ ผมแนะนำลองดูคลิปนี้อีกครั้งหนึ่งครับ เพื่อที่จะได้เข้าใจหลักการคำนวณภาษีอย่างถูกต้องและไม่เป็นปัญหากับสรรพากรในภายหลังครับ

สำหรับเรื่องของ ภาษีเงินได้นิติบุคคล ทั้งหมดที่พูดนั้น มีหลักการสำคัญพื้นฐานเพียงเท่านี้ครับ แต่สิ่งที่อยากฝากไว้สำหรับเจ้าของธุรกิจก็คือ การเข้าใจวิธีการคำนวณภาษีที่ถูกต้อง เพื่อให้สามารถจัดการและวางแผนธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด

ซึ่งมันสำคัญกว่าการประหยัดภาษีเสียอีกครับ

TAXBugnoms

ภาษีเงินได้นิติบุคคล

TaxBugnoms

คือ นามปากกาของพรี่หนอม (ถนอม เกตุเอม) ผู้มีความเชื่อว่าภาษีเป็นเรื่องยาก แต่กลับชื่นชอบในการทำให้ภาษีกลายเป็นเรื่องเรียบง่าย และกลายเป็นส่วนหนึ่งของความเข้าใจในการใช้ชีวิต