ภาษีไม่ใช่เรื่องง่าย เราทำได้แค่ศึกษามัน
ผมมักพูดกับตัวเองบ่อยๆ เวลาได้รับคำถามเรื่องภาษี
"พรี่หนอมครับ ถ้าผมอยากรู้เรื่องภาษี ควรเริ่มต้นที่ตรงไหน"
เป็นคำถามผมที่ได้รับบ่อยๆในช่วงนี้
"อ้อ เริ่มที่ตัวเองครับ"
นี่คือสิ่งที่ผมคิด แต่ไม่กล้าตอบกลับไปเพราะโดนด่า
เอาล่ะครับ.. มาเข้าเรื่องกันดีกว่าครับ สำหรับผู้ที่ต้องการทำความเข้าใจเบื้องต้นเรื่องภาษี จากประสบการณ์ในการทำเพจ TAXBugnoms มาสักระยะหนึ่ง ผมคิดว่าสิ่งที่ต้องทำความเข้าใจสำคัญๆ มีอยู่ 3 เรื่อง นั่นคือ ใครเป็นผู้เสียภาษี วิธีคำนวณ และ ระยะเวลาการยื่นภาษี เพราะถ้าเราเข้าใจเรื่องเหล่านี้ ก็จะทำให้เราศึกษาและทำความเข้าใจภาษีได้ง่ายขึ้นครับ
โดยแต่ละเรื่องนั้น มีสิ่งที่เราต้องรู้ดังนี้ คือ
ผู้มีหน้าที่เสียภาษี หมายถึง คนที่มีหน้าที่เสียภาษี ซึ่งภาษีแต่ละประเภทกำหนดผู้มีหน้าที่เสียภาษีไว้ต่างกัน นั่นแปลว่าคนๆหนึ่งนั้นสามารถเสียภาษีได้หลายประเภท ขึ้นอยู่กับว่าเขามีหน้าที่หรือไม่
วิธีคำนวณภาษี อันนี้ตรงตัวอยู่แล้วครับ ซึ่งมาจาก ฐานภาษี x อัตราภาษี
- ฐานภาษี หมายถึง ตัวที่กฎหมายกำหนดไว้ให้ใช้คิดภาษี ซึ่งแตกต่างกันตามแต่ละประเภทของภาษี
- อัตราภาษี หมายถึง จำนวนที่กฎหมายกำหนดไว้ให้คูณกับฐานภาษี ซึ่งมีอัตราที่แตกต่างกันไปตามแต่ละประเภทเช่นเดียวกัน
ระยะเวลาการยื่นภาษี หมายถึง ช่วงเวลาที่กฎหมายกำหนดให้ยื่นภาษี ซึ่งถ้าหากไม่ยื่นจะมีโทษเกิดขึ้นตามมา ได้แก่ ค่าปรับอาญา เบี้ยปรับ และเงินเพิ่มตามกฎหมาย ที่คิดเพิ่มจากยอดภาษี ซึ่งมีความแตกต่างกันดังนี้ครับ
- ค่าปรับอาญา คิดในกรณีที่ไม่ได้ยื่นแบบแสดงรายการภาษี (ถือว่าทำผิดกฎหมาย เป็นการลงโทษทางอาญา)
- เบี้ยปรับ คิดจากยอดภาษีที่ต้องชำระ โดยกำหนดไว้สูงสุดคือ 2 เท่าของจำนวนภาษี
- เงินเพิ่ม คิดจากยอดภาษีที่ต้องชำระ โดยกำหนดเป็นอัตราดอกเบี้ยไว้ที่ 1.5% ต่อเดือน แต่จำนวนเงินเพิ่มจะสูงสุดไม่เกินจำนวนภาษีที่คำนวณได้
"พรี่หนอมครับ ขอบคุณมากครับ แต่ผมไม่เข้าใจอยู่ดี" หลายคนตอบกลับมาแบบนี้ พร้อมกับใจที่ร้องว่า อิหยังวะ "ไม่แปลกครับ เราต้องทำความเข้าใจกับตัวอย่างก่อน" ผมมักจะอ้างแบบนี้ เพื่อหาวิธีอธิบายต่อไป
ตัวอย่างของการทำความเข้าใจภาษี
ด้วยองค์ประกอบ 3 ตัวที่สำคัญ
ยกตัวอย่าง เช่น ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ถ้าเรามององค์ประกอบเราจะเห็นว่ามีองค์ประกอบ 2 ตัวแน่ๆ ที่บอกใบ้เราอยู่ นั่นคือ ผู้มีหน้าที่เสียภาษี = บุคคลธรรมดา และ ฐานภาษี = เงินได้ของบุคคลธรรมดาคนนั้นๆ (ซึ่งเราต้องไปหาคำตอบอีกว่า ไอ้เงินได้ที่ว่านี้มันมีวิธีคำนวณยังไง อัตราแบบไหน เพื่อให้เข้าใจวิธีการคำนวณภาษีมากขึ้น)
หรืออย่าง ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้างฯ เราจะเห็นว่า ผู้เสียภาษี = แม้ว่าจะไม่ได้ระบุไว้ แต่ต้องมีความเกี่ยวข้องกับที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง (เจ้าของ หรือ อะไรสักอย่างที่เกี่ยวข้องกัน) และ ฐานภาษีก็ต้องมาจากตัวที่บอกในกฎหมาย นั่นคือ ที่ดินและสิ่งปลูกสร้างนั่นเองครับ
เมื่อเราเข้าใจแบบนี้ เราจะเริ่มต้นทำความเข้าใจศึกษาภาษีได้ง่ายขึ้น (รวมถึงไปศึกษาเรืองของระยะเวลายื่นภาษีที่แตกต่างกันไปตามแต่ละประเภทของภาษีด้วยครับ) โดยผมคงต้องบอกว่าไว้ก่อนว่า การรู้องค์ประกอบ 3 ข้อนี้ ยังไม่ใช่องค์ประกอบทั้งหมดของภาษี เพราะความจริงแล้ว เรื่องภาษีมีความซับซ้อนมากกว่านั้น เพียงแต่อยากให้เห็นว่า เราสามารถเริ่มต้นทำความเข้าใจได้ง่ายขึ้น เพียงแค่เรารู้จักองค์ประกอบเบื้องต้นของภาษีนั่นเองครับ
สุดท้ายนี้ ผมก็ยังยืนยันไว้อีกทีว่า เรื่องภาษีนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย และผมเองก็ไม่ได้คิดว่าจะทำให้เป็นเรื่องง่ายได้ง่ายๆ (เอ๊ะ เริ่มงง) แต่ผมเชื่อว่าเราทุกคนสามารถเรียนรู้ภาษีได้ด้วยตัวเอง เพียงแค่เรามีความตั้งใจจริงครับ
ทุกสิ่งในชีวิตเป็นเรื่องยาก
TAXBugnoms
แต่เราต้องยอมลำบากเพื่อเรียนรู้มัน
